Piše : PETAR DRAPŠIN
U knjizi " Biblioteke i čitaonice u opštini Srbobran 1869 - 1994 ", autora dr Radoslava Subića, na mestu gde se, potkrepljeno arhivskim dokumentima, govori o periodu nakon Drugog svetskog rata (44-48.str.) možemo naći i informaciju o bezuspešnim nastojanjima nove vlasti da umole i nagovore članove crkvenog odbora Srpske pravoslavne crkvene opštine u Srbobranu da za potrebe formiranja lokalne Narodne knjižnice i čitaonice poklone svetovne publikacije iz književnog fonda nekadašnje Srpske čitaonice. Izostanak nasilnih državnih metoda u sprovođenju vlastite namere i odsustvo realizacije ideje Crkvene opštine da reaktivira Srpsku Crkvenu čitaonicu u cilju uključivanja u proces prosvećivanja lokalnog stanovništva, za posledicu su imali sledeću situaciju : "Stara Srpska biblioteka iz 1869. godine, ostala je sve posleratne decenije nekorišćena i zapostavljena, čuvana u Srpskoj Pravoslavnoj crkvenoj opštini. Polazeći od značaja za nauku i kulturu istorijski vrednih knjiga koje se u staroj Srpskoj biblioteci nalaze, bilo bi najcelishodnije da se bar one najvrednije knjige kao narodno blago daruju Matici srpskoj, na čuvanje, stručno rukovanje i upotrebu, te tako sačuvaju i učine korisnim i dostupnim naučnim radnicima, a time i našem narodu". ( Subić, 48.str.)
Međutim iako "antisrpske" i mrske komunistčke vlasti nema već tri decenije, a Srpskoj pravoslavnoj crkvenoj opštini u Srbobranu su vraćene reprezentativne zgrade s lokalima u centru naselja i nekoliko stotina hektara najplodnije zemlje, nebriga o vrednom knjižnom fondu nekadašnje Srpske čitaonice, osnovane 1869.godine, nastavljena je i tokom devedesetih godina prošlog veka, o čemu svedoče i činjenice: da su u njenim prostorijama noćili sezonski poljoprivredni radnici, da zaposlenima iz lokalne Narodne biblioteke nije bilo dozvoljeno da pomognu u njegovom očuvanju dobronamernim savetima i stručnim radom i da je vredno kulturno blago držano u ruiniranoj crkvenoj zgradi nekadašnje Srpske čitaonice, koja se nalazi u današnjoj Zmaj Jovinoj ulici i takođe predstavlja izuzetnu kulturno-istorijsku vrednost, a dugogodišnjim nemarom je dovedena do sadašnjeg sramotnog izgleda.
Nažalost, ni nekadašnja velelepna kuća porodice Gavanski u Svetosavskoj ulici, koju je SIZ za kulturu kupio od naslednika, da bi se u njoj 1985. godine uselila današnja Narodna biblioteka, nije u dobrom građevinskom stanju i već godinama čeka kvalitetan arhitektonski projekat temeljne rekonstrukcije, jer nosioci izvršne vlasti uporno ingnorišu ovaj problem zbog političkog i ličnog antagonizma, kao i sebičnih partijskih interesa, iako nadležne opštinske službe imaju detaljan uvid u ozbiljnost situacije. ( dvorište narodne biblioteke)... ... (pomoćni građevinski objekat u dvorištu biblioteke za koje je građevinski inspektor naložio hitno ukljanjanje još 2017. godine)
Predočene činjenice i trenutna neizvesnost u pogledu poboljsanja situacije u skorije vreme, navode nas na zaključak da predstavnici crkvene i državne vlasti nisu u dovoljnoj meri prosvećeni i dorasli svojim funkcijama i istorijskoj ulozi, ali i da su neiskreni kada za sebe tvrde da su rodoljubi, koji su se vratili srpskim korenima i građanskoj tradiciji, čije zlatno doba žele da obnove. Potvrdu rečenog vidimo i u odsustvu najiistaknutijih predstavnika lokalne vlasti i sveštenika Srpske pravoslavne crkve sa proslave povodom obeležavanja 150 godina od osnivanja Narodne biblioteke u našem naselju.
Srećan nam vek i po postojanja Narodne biblioteke u Srbobranu sa željom da dočeka bolja vremena.